در بازی شطرنج هیچ‌گاه نمی‌توان با شاه، شاه دیگری را کشت یا از بازی بیرون انداخت. اما تا جایی که جا دارد می‌توان سربازان را قربانی کرد و حتی در مواقع نیاز جای یک سرباز را با مهره‌ای بهتر تعویض کرد. جان یک سرباز در مقایسه با پیروزی‌ای که در جنگ به دست می‌آید هیچ‌گاه برابری نمی‌کند.

کچ‌۲۲ نام یکی از ضد جنگ‌ترین رمان‌های نوشته شده در قرن بیستم توسط نویسندۀ مطرح امریکایی جوزف هلر است که در سال ۲۰۱۹ یک‌بار دیگر توسط لوک دیویس و دیوید میشد برای یک مینی‌سریال ۶ قسمتی اقتباس شد. سریالی در ژانر کمدی سیاه است که با ظرافت‌هایی که یک اثر طنز به او می‌دهد به زیبایی پوچی هولناک جنگ را به تصویر می‌کشد. از جمله بازیگران این سریال می‌توان به: کریستوفر ابوت، کایل چندلر، هیو لوری و جورج کلونی اشاره کرد. جورج کلونی علاوه بر بازیگری در مقام یکی از تهیه‌کنندگان سریال و کارگردانی دو اپیزود هم حضوری فعال داشته است. این سریال توانست امتیاز ۸۷ از ۱۰۰ را از سایت راتن تومیتوز از آن خود کند.

خلاصۀ داستان

کچ‌۲۲ داستان افسر نیروی هوایی امریکا به نام جان یوسارین (با بازی کریستوفر ابوت)‌ است که هنگام جنگ‌ جهانی‌ دوم بر سر نیروهای دشمن بمب می‌ریزد. او از همان ابتدای داستان که مشغول آموزش در پادگان است تنها یک آرزو دارد. آرزویی خوش‌بینانه برای پایان جنگ جهانی دوم و زنده ماندن از عملیات هوایی. جان یوسارین در تمامی سریال تلاش می‌کند تا به هر شکل ممکن از رفتن به ماموریتی دیگر سرباز زند و زنده بماند. او حتی حاضر می‌شود تا به جای بقیه همرزم‌هایش هم به ماموریت برود تا چوب خطش را زودتر از موعد مقرر پر کند، اما هربار تعداد ماموریت‌ها افزایش پیدا می‌کنند. یوسارین تنها یک راه حل دیگر به ذهنش می‌رسد و آن اعلام دیوانگی‌ است.

لایه‌های پنهان جنگ

کچ‌۲۲ به زیبایی هرچه تمام‌تر، لایه‌های پنهان و تلخ جنگ را برای مخاطب آشکار می‌کند. این سریال بدون آنکه بخواهد قهرمان‌سازی معمول فیلم‌های جنگ جهانی را پیش بگیرد از ترسویی که برای هیچ ماموریتی شوقی ندارد یک قهرمان می‌سازد. قهرمانی که نه با عمل شجاعانه‌اش بلکه با طفره رفتن از ادامۀ جنگ، تلاش دارد زنده بماند. کچ‌۲۲ نه تنها بی‌اهمیت بودن جان سربازان، بلکه به مسائلی همچون تجاوز‌، سرمایه‌داری در جنگ و خواستگاهی برای زورگویی فرماند‌هان هم می‌پردازد. یکی از کنایی‌ترین لحظات سریال زمانی است که یوسارین می‌خواهد اعلام دیوانگی کند اما با قانونی عجیب و غریب به نام کچ‌۲۲ مواجه می‌شود. «سربازی که حاضر می‌شود برای جنگیدن سوار هواپیما شود بی‌شک دیوانه است، و سربازی که اعلام دیوانگی می‌کند برای سوار شدن به هواپیما مناسب است.» طنز سیاه سریال را می‌توان در همین قانون خلاصه کرد. جنگ تنها به دیوانگانی احتیاج دارد تا پول بیشتری سهم بالا‌دستی‌ها شود.

کارگردانی

کچ‌۲۲ در شکل کارگردانی ساختاری استاندارد دارد. یکی از مهمترین ویژگی‌های تصویر را می‌توان ته‌مایه‌ای خاکی رنگ دانست که بر کل سریال سایه انداخته است. رنگی که از دل جبهه‌های جنگ می‌آید و همه چیز را در گرد و غبار بمب‌هایی که منفجر می‌شوند محو می‌کنند. از زیباترین صحنه‌های فیلم می‌توان به نبردهای هوایی اشاره کرد. نبردهایی که در آن استرس ناشی از مرگی غیر قابل پیش‌بینی از سر و روی جان یوسارین می‌بارد. اگرچه در میان جنگ هم می‌توان زیبایی‌های زندگی را پیدا کرد. جنگل‌های سر سبز ایتالیا و ویلاهایی بزرگ که ارزش زنده بودن را بار دیگر به یوسارین نشان می‌دهد. عشق مهم‌ترین بهانه‌ای است که در طول سریال در جبهۀ مقابل جنگ قرار می‌گیرد.

بازی کریستوفر ابوت در نقش جان یوسارین یکی از نقاط عطف سریال است. او هربار که سوار هواپیما می‌شود تا بمبی دیگر را بر سر نیروهای دشمن بریزد مخاطب را با تعلیق آنچه روی می‌دهد همراه می‌کند. گویی مخاطب هم دوست ندارد که یوسارین به راحتی جانش را از دست بدهد. کچ‌۲۲ سریالی است در نکوش تمامی جنگ‌های تاریخ.