مامان بدون شک یکی از بهترین فیلم‌های جشنوارۀ فجر امسال بوده است. فیلمی جمع و جور و بی ادعا که توانست در پنج بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شود و در نهایت رویا افشار تندیس بهترین بازیگر نقش اول زن را دریافت کند. مامان اولین ساختۀ آرش انیسی، به تهیه‌کنندگی مجید برزگر و با حمایت سازمان سینمای مستند و تجربی ساخته شده است. از همین ابتدا می‌توان حدس زد که با چه فیلمی مواجه خواهیم بود.

خلاصۀ داستان

مامان داستان سادۀ خانواده‌ای جنوبی است که پس از جنگ به اجبار به تهران مهاجرت کرده‌اند و کل دارایشان زمینی است که مامان خانواده اجازۀ فروشش را نمی‌دهد. مامان این خانواده به نوعی بزرگترین مانع خوشبختی پسرانش است. او سال‌هاست بدون همسرش زندگی کرده و حتی شغلی مردانه دارد و رانندۀ تاکسی است. شخصیت او پر از رفتار‌های ضد و نقیض است. نه می‌توان تک‌تک واکنش‌هایش را در خانواده درک کرد و نه می‌توان حق را از او گرفت. نانسی که در گذشته، کارمند جوان و زیبای شرکت نفت بوده، حال آنچنان از لطایف زنانه دور شده است که گویی مهری در دل ندارد.

فضای واقع‌گرایانه

مامان فیلمی کم‌بودجه است و همین محدودیت باعث شده تا ویژگی فرمی فیلم سمت و سویی متفاوت را در بر بگیرد. بیشتر صحنه‌ها داخلی هستند، دوربین تا جای ممکن روی دست است و شخصیت‌ها را با پن و تیلت تعقیب می‌کند. آرش انیسی در مامان علی‌رغم همۀ محدودیت‌هایش، سعی داشته تا فضای رئالیسمی فیلمش را برای ما ترسیم کند. او این کار را از میان پوشش مناسب صحنه و نزدیک شدن به شخصیت‌هایش پیش برده است. هرچند در برخی صحنه‌ها، موسیقی بیانی فیلم، فضای رئالیستی داستان را متحول می‌کند اما مخاطب باز هم با شخصیت‌ها همراه می‌شود.

بازیگران

بدون شک یکی از مهمترین بخش‌های فیلم مامان را گروه بازیگرانش تشکیل داده‌اند. رویا افشار، امیر نوروزی، عرفان ابراهیمی، امیر شمس و شقایق شوریان. رویا افشار در نقش نانسی را می‌توان بهترین بازی او در طول دورۀ کاری‌اش دانست. امیر نوروزی که در نمایش لانچر پنج درخشیده بود، اثبات کرد می‌توان او را یکی از آینده‌دار‌ترین بازیگران سینمای ایران دانست. حضور امیر شمس یکی دیگر از بازیگران شناخته‌ شدۀ تئاتر هم از جذابیت‌های فیلم مامان بوده است.

مادری متفاوت

مامان قصد دارد بی‌آنکه بخواهد لحظاتی احساسی برای مخاطب خلق کند، داستان مادری را روایت کند که مانند بقیۀ مادر‌ها رفتار نمی‌کند. در یک جایی از فیلم شخصیت فریدون به نانسی می‌گوید: ‌«چرا مقل بقیه مامانا رفتار نمیکنی آخه؟». نانسی اگرچه حرف کسی را غیر از خودش قبول ندارد و خودخواهانه برای همه تصمیم می‌گیرد اما در جایی که احساس می‌کند باید حرف بزند، پشت فرزندانش در می‌آید و آنان را حمایت می‌کند. نانسی فیلم مامان را می‌توان یکی از متفاوت‌ترین مادر‌های سینمای ایران دانست. مادری که با مادر فیلم علی حاتمی فرسنگ‌ها فاصله دارد.

خُرده پیرنگ‌ها

مامان همانطور که از نامش پیداست فیلمی شخصیت‌محور است. آرش انیسی در کنار معرفی رابطۀ آدم‌های این خانواده، خرده پیرنگ‌های دیگری را هم جلو می‌برد. خرده پیرنگ‌هایی که از بهترین لحظات فیلم هستند. ماجرای ازدواج فریدون، جدایی احمد و رفتن به اصفهان. این فیلم اگرچه درام است، اما لحظات کمیک زیادی هم دارد. تضاد شخصیت‌های درون قصه این امکان را به آرش انیسی داده تا زندگی معمولی این آدم‌ها را بیش از پیش برای ما جذاب کند. مامان فیلمی است که اگر یک جنوبی جنگ زده باشید، ده‌ها بار بیشتر با آن می‌خندید و یا ده‌ها بار بیشتر غصه می‌خورید.