معرفی کتاب «آه پدر، پدر بیچاره، مامان تو را در گنجه آویزان کرده و من خیلی دلم گرفته» | ترکیبی از مضحکه و تراژدی

خانم: زندگی دروغه عزیز من! کلمات نه، خود زندگی. با تمام زشتیش درختای سبزی پرورش می‌ده که آزارت می‌دن و تو رو می‌بره درست زیر اونا، و وقتی تو سایه‌ش نفس راحتی کشیدی و گفتی (اوه خدای من، چه قشنگ) همون موقع پرنده‌ای که روی شاخهٔ بالا سرت نشسته فضله‌شو درست ول می­کنه وسط کله‌ت. زندگی همینه عزیز من، نه او چیزی که به نظر می‌آد.

عمر نمایش آمریکا نسبت به سایر کشور­ها آنچنان زیاد نیست. اما از بدو پیدایی و شکل‌گیری نمایش در  آمریکا، نویسندگان، کارگردانان و بازیگران متفاوت و غریبی در آسمان تئاتر این کشور درخشیده‌اند که هر کدام در جایگاه خود جریان‌ساز بوده­‌اند. به عنوان مثال سیستم بازیگری آمریکایی (که خود اقتباسی از سیستم استانیسلاوسکی بود) جهان را درنوردید و اغلب بازیگران معروف که می‌شناسیم و بر در و دیوار پوستر شده‌اند شاگردان این سیستم هستند. همچنین شاهد تاثیر درام آمریکایی بر درام جهان هستیم. مارتین­ مک­‌دونای ­ایرلندی پیش از آنکه از نیای درام‌نویس ایرلندی یا انگلیسی خود تاثیر بگیرد، به گفتهٔ خودش تحت تأثیر نمایشنامه‌نویسان آمریکایی است.

درام آمریکا فراز و فرودهای خود را داشته، که هر دوره را می‌­توان بر اساس تاریخ و نام افراد تاثیرگذار آن دسته­‌بندی کرد. بر این اساس از افرادی چون آرتور کوپیت، ادوارد شلدون، یوجین اونیل، رابرت اندرسن، تنسی ویلیامز، ادوارد آلبی، دیوید ممت و سام شپارد به عنوان معماران تئاتر امروز آمریکا می‌­توان نام ­برد.

آرتور کوپیت

آرتورکوپیت نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس آمریکایی در دهم ماه مه ۱۹۳۷ در نیویورک به دنیا آمد. پدرش در کار فروش جواهر بود. کوپیت بعد از پایان دورهٔ دبیرستان در سال ۱۹۵۵ وارد دانشگاه هاروارد شد و در رشتهٔ فیزیک به تحصیل پرداخت. طی سال‌های دانشجویی، کوپیت که عاشق تئاتر بود به عضویت گروه تئاتر دانشگاه در آمد. او تا سال ۱۹۵۹ که فارغ‌التحصیل شد چند نمایشنامهٔ تک‌پرده‌ای نوشت و آنها را با گروه دانشگاه به صحنه برد و دو جایزهٔ کارگاه دانشگاهی را نصیب خود کرد. اما او با انتشار نمایشنامه آه پدر، پدر بیچاره، مامان تو را در گنجه آویزان کرده و من خیلی دلم گرفته به‌عنوان نمایشنامه‌نویسی خلاق معرفی شد و پس از اجرای این اثر در لندن و نیویورک در سال ۱۹۶۲ بود که درهای شهرت به رویش گشوده شد.

نخستین قضاوتی که درباره او شد حاکی از آن بود که کوپیت ادامه‌دهندهٔ نمایشنامه‌نویسان پوچ‌گرا همچون ساموئل بکت و اوژن یونسکو است، اما آثار بعدی این نویسنده خط بطلانی بود بر این داوری.

نمایشنامه‌ای ابزورد و سوررئال

نمایشنامهٔ  آه پدر، پدر بیچاره … که یاد­آور نمایش‌­های ابزورد و سوررئالیستی است در سه پرده نوشته شده و در هتلی در هاوانای کوبا اتفاق می‌افتد.  خانم رزپتل به همراه پسرش به هتلی در هاوانا می‌­آیند. خانم جنازهٔ شوهر خود را هم به همراه دارد و آن را در کمد گذاشته است. مادر به پسرش جاناتان اجازهٔ خروج از هتل را نمی‌­دهد. جاناتان با تلسکوپ بیرون از هتل را نگاه می‌­کند و عاشق دختری به نام روزالی می‌­شود. روزی مادر طی نقشه‌ای روزالی را پیش پسرش می­‌فرستد. روزالی با جاناتان ارتباط خوبی برقرار می‌­کند اما خانم سر می‌­رسد و دختر را تهدید می‌­کند. به او می‌­گوید که او را زیر نظر داشته و خبر از رفتارهای شهوانی دختر دارد و چند موردی را که دیده است بیان می‌­کند. فردای آن روز خانم به همراه ناخدا رزاباو به خانه می‌­­آید.  برای ناخدا که وانمود می‌­کند عاشق خانم شده است، زندگی خود را تعریف می‌­کند. خانم می­‌گوید که جنازه شوهرش هنوز در اتاق خواب است. ناخدا از فضای خانه می‌­ترسد و به سختی می­‌گریزد. زمانی که خانم برای جداکردن زوج­‌هایی که کنار دریا دارند عشق­‌بازی می­‌کنند رفته است، روزالی دوباره به آنجا می‌­آید و جاناتان را که قبل از آمدنش گل­های حشره­‌خوار و ماهیِ­ گوشت‌خوار مادرش را با تبر کشته به اتاق خواب می‌­برد و از او می­خواهد با هم عشق‌بازی کنند. به او می‌­گوید که عاشقش است و از می­‌خواهد با هم ازدواج کنند. جاناتان تمام تلاشش را می‌­کند تا  روزالی را منصرف کند، اما موفق نمی­‌شود که ناگهان جنازهٔ پدرش از درون گنجه روی آن‌ها می‌­افتد، جاناتان دچار هیجان شده و با بالش روزالی را خفه می‌کند … .

نکتهٔ جالب این نمایشنامه را می‌­توان انفعال مردها دانست که در چنگ زنان گیر افتاده‌­اند، زنان کنشگری که البته تکلیفشان با خودشان هم معلوم نیست.

پادو: خانم خواهش می‌­کنم. من زن دارم.

خانم: منم ماهی دارم، به جرأت می‌­تونم بگم که می‌­شه نیم ملیون مرد زن‌دار تو کوبا پیدا کرد، اما فقط یه زن دیگه تو کوبا نشون بدین که یه ماهی پیرانای نقره­‌ای داشته باشه. عیال‌وار بودن تو دل منو نرم نمی‌­کنه آقا!

 چاپ سوم نمایشنامهٔ آه پدر، پدر بیچاره، مامان تو را در گنجه آویزان کرده و من خیلی دلم گرفته در سال ۱۳۹۵ با ترجمهٔ رامین ناصرنصیر و شهرام زرگر توسط نشر نیلا روانهٔ بازر نشر شده است. علاقه‌­مندان به خرید این کتاب می‌­توانند آن را از کتابفروشی‌­های معتبر و همچنین سایت­‌های معتبر فروش کتاب با قیمت یازده هزار تومان خریداری کنند.