معرفی فیلم «آپارتمان» (بیلی وایلدر، ۱۹۶۰) | این جا یک آپارتمان است یا . . . . ؟

چطور می‌شود فیلمی از ۶۰ سال گذشته را ببینید و به راحتی از بسیاری از فیلم‌های امروزی برتر باشد؟ عاشقانه‌ای با بازی درخشان جک لمون افسانه‌ای و شرلی مک‌لین تمام نشدنی که با ۸۶ سال سن هنوز هم بازی می‌کند. آپارتمان ساخته بیلی وایلدر توانست در سی و سومین جوایز آکادمی اسکار با ۱۰ نامزدی در نهایت موفق به دریافت ۵ جایزه اصلی شود. آپارتمان یکی از بهترین فیلم‌های بیلی وایلدر محسوب می‌شود که توانست امتیاز ۹۳ از ۱۰۰ را از سایت راتن تومیتوز بدست آورد.

آپارتمان یک کارمند

آپارتمان زندگی کارمند ساد‌ۀ شرکت بیمه‌ای در شهر نیویورک، به نام سی سی بکستر (با بازی جک لمون)‌ را روایت می‌کند که در دام درخواست‌های پیاپی مافوق‌هایش برای در اختیار قرار دادن خانه‌اش قرار گرفته است. او برای آنکه بتواند پله‌های ترقی را زودتر از بقیه طی کند، حاضر می‌شود تا حتی برای عیاشی‌های هفتگی‌شان تقویم تنظیم کند و برای استراحت بیشتر در خانه‌اش، مجبور به هماهنگی دوباره با آنها باشد. بکستر ترفیع می‌گیرد اما متوجه می‌شود که فران کیوبلیک (‌با بازی شرلی مک‌لین)، همان دختر ناشناخته‌ای است که رئیسش او را به خانه می‌آورد. بکستر واقعا کیوبلیک را دوست دارد.

آپارتمان بکستر که باید محل آسایش و آرامش او باشد کارکرد خودش را برای این کارمند سخت‌کوش از دست داده است. خانه‌ای که صاحبش نمی‌تواند معشوقه‌اش را به آن دعوت کند، از جهم چه کم دارد؟ استعارۀ آپارتمان در این فیلم به خوبی در دل روایت نشسته است. خانه‌ای که در آن عشقی جاری نیست؛ گرمای زندگی را هم نخواهد داشت. بازی بی نظیر جک لمون در این کمدی شیرین چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. اگرچه بازی او به نسبت بقیه بازیگران کمی اغراق شده به نظر می‌آید اما به خوبی با بازی جک کروشن در نقش دکتر همسایه‌اش هماهنگ شده است. در یکی از خنده‌دارترین لحظه‌های فیلم دکتر درایفوس به بکستر که به دلیل سر و صداهایی که مدام از آپارتمانش شنیده می‌شود و این جهت هم شهرت خوبی ندارد می‌گوید: «میشه لطفا بعد از مرگت بدنت و به بیمارستان ما اهدا کنی؟‌ دلم می‌خواد کمی تحقیقات روش انجام بدم.»

کارگردانی هوشمندانه بیلی وایلدر

بیلی وایلدر به خوبی از عمق صحنه استفاده می‌کند و چشم بیننده را از جلو صحنه به انتها می‌برد. به همین منظور استفادۀ او از فرمت پرده عریض، انتخابی هوشمندانه بوده است. بیلی وایلدر کارگردانی است که بی جهت جایگاه دوربین را برای کات زدن تغییر نمی‌دهد و بیشتر سعی می‌کند تا اجرای بازیگران را در نماهایی طولانی و با پن دنبال کند. کارگردانی بیلی وایلدر در آپارتمان را از این جهت می‌توان یک کلاس درس کارگردانی دانست.

آپارتمان که با نویسندگی بیلی وایلدر به همراه همکار نویسنده‌اش آی ای ال دایموند نوشته شده است یکی از بهترین نمونه‌های رساندن شخصیت به دو راهه انتخاب نهایی میان یک امر خوب و امری خوب‌تر است. یعنی همان دوراهه‌ای که انتخاب هر یک از این مسیرها می‌تواند شخصیت را به کلی وارد جهانی دیگری کند. از این حیث شاید بتوان آپارتمان را همسنگ یک عاشقانه دیگر یعنی کازابلانکا دانست. در کازابلانکا هم همفری بوگارت مجبور بود شریف‌ترین مسیر ممکن را انتخاب کند. انتخابی که جک لمون به شکلی دیگر آن را در آپارتمان انجام می‌دهد.