معرفی ‌مینی‌سریال «چرنوبیل» (کریگ مازن، ۲۰۱۹) | فاجعه بزرگتر از این؟

وقتی تماشای بازسازی یک فاجعۀ تاریخی، اینقدر وحشتناک است، ببین بر سر آنها که از نزدیک، واقعه را لمس کرده‌اند چه آمده است. بی‌شک چرنوبیل را می‌توان یکی از مهم‌ترین سریال‌های سال ۲۰۱۹ دانست که در ۵ قسمت، از حدود یک اثر هنری، پای خود را فراتر گذاشته و بر عرصه‌های سیاسی و اجتماعی نیز تأثیر گذاشته است. در کنار اظهار نظرهای سیاسی و هنری بعد از پخش نخستین قسمت این سریال در گوشه و کنار دنیا و حتی ایران، درو کردن جوایز هفتاد و یکمین دورۀ جشنوارۀ امی را بگذاریم تا برای دیدن این سریال تاریخی بیشتر مشتاق شویم.

درام تاریخی چرنوبیل با کسب رضایت بیش از ۹۶ درصد مخاطبان و منتقدان راتن تومیتوز و امتیاز بالای ۹ از آی‌ام‌دی‌بی، یکی از بهترین مینی‌سریال‌های سال‌های اخیر است که جایزۀ بهترین مینی‌سریال جشنواره امی سال ۲۰۱۹، می تواند مهر تأییدی بر میزان محبوبیت و مقبولیت آن باشد، حتی اگر جوایز بهترین فیلمنامه و کارگردانی تلویزیونی را که در همین جشنواره به دست آورده، نادیده بگیریم.

خلاصه داستان

آوریل سال ۱۹۸۶ ساعت یک و بیست وسه دقیقه و چهل و پنج دقیقۀ بامداد، وقوع یک انفجار ویران‌کننده در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در شهر پریپیات اوکراین، یک فاجعۀ انسانی و زیست محیطی به بار می‌آورد. پروفسور لگاسف که یک مؤسسۀ انرژی اتمی است، مأمور بررسی ابعاد و دلایل این اتفاق می‌شود. انتخابی که در نهایت، ارمغانی جز مرگ برایش ندارد اما با کمک دانش اوست که عمق این فاجعه، از آن چیزی که هست بیشتر نمی‌شود، اگرچه که جان هزاران انسان، بهای آن است.

چرنوبیل در تمام عناصر فرمی خود، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد اما مهم‌ترین بخشی که آن را به یک سریال موفق تبدیل می‌کند، وجود فیلمنامه‌ای درست و حسابی است که به موقع، بذر خود را می‌کارد و در زمان مناسب برداشت می‌کند. ترتیب روایت حوادث این اتفاق که از مجرای ذهن نویسنده گذشته است، تا حد زیادی معنا و حس مدنظر سازنده را ایجاد کرده و به مخاطب انتقال می‌دهد. این‌که هر اتفاق را چگونه و از زبان کدام کارکتر به نمایش بگذاریم، یکی از نکاتی است که کریگ مازن به خوبی از آن استفاده کرده است و حاصل آن، دقایق درخشانی است که البته خالی از سیاست هم نیست و اگر یک نویسندۀ روس آن را نوشته بود، حتما حال و هوای متفاوتی پیدا می‌کرد. قاب‌بندی مناسب و حرکت به هنگام دوربین را هم اگر به این فیلمنامه اضافه کنیم و موسیقی مینیمالی نیز چاشنی آن قرار دهیم، اندکی از اضطراب واقعۀ اصلی را در چرنوبیل خواهیم داشت. اگرچه برخی منتقدان معتقدند که ایجاد حس فاجعه‌ای به این عظمت، در این سریال به خوبی اتفاق نیفتاده است. چرنوبیل سعی کرده در بسیاری از سکانس های خود از بازسازی زوایای دوربین فیلم‌های باقی مانده از آن زمان به خوبی بهره بگیرد و حتی در اتخاب بازیگر و گریم هم تا حد ممکن به واقعیت نزدیک باشد.

پیامدهای فاجعه‌بار دروغ

هرچند چرنوبیل در ظاهر، راوی یک فاجعۀ اتمی است اما آنچه بیشتر به عنوان یک اتفاق دردناک نمایش داده می‌شود، دروغ مسئولین وقت است. دروغی که به قیمت جان هزاران انسان تمام می‌شود و سازندگان سریال سعی دارند، آن را به عنوان اتفاق ناگوار اصلی معرفی کنند. پنهان کردن واقعیت و دروغ، برای پوشاندن اشتباهات، در مرکز توجه چرنوبیل قرار دارد و تلاش می‌کند با نشان دادن عواقب غیرقابل جبران یک دروغ، هشدار دهد که اتفاقاتی اینچنین، همواره در کمین مردم است، تا زمانی که مسئولینی دروغگو بر جامعه حاکم باشند.