همه ما برای یک بار هم که شده در صحبت‌های محاوره با دوستان و آشنایان داستان‌هایی راجع به قوانین شنیده‌ایم که وقتی کمی با خودمان فکر کرده‌ایم، متوجه شده‌ایم که این داستان‌ها همگی زاییده تخیلات گوینده است و اصلا با عقل جور در نمی‌آید. داستان‌هایی که سال‌هاست دهان به دهان چرخیده است و حتی به اشتباه در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی به نمایش درآمده و حالا هر چه قدر هم شما با استدلال و ماده قانونی برای اثبات این داستان‌های تخیلی عامیانه تلاش کنید به نتیجه نخواهید رسید. چون این داستان‌ها با گذشت زمان و تکرار مداوم آن در فرهنگ و رسانه‌ها در ذهن مردم عادی و گاهی برخی از افراد تحصیلکرده و حتی افراد حقوقی فرو رفته که بیرون آوردن آن کار راحتی نیست. هر چند که دایره این باورهای غلط حقوقی بسیار وسیع است اما ما در این گزارش که به سه قسمت تقسیم شده است سعی کرده‌ایم شما را با معروف‌ترین آنها آشنا کنیم و داستان و قانون درست را برای شما تعریف کنیم.
دیه در ماه‌های حرام مانند رمضان و صفر دو برابر می‌شود
نکته مهمی که در این ادعا وجود دارد این است که بر خلاف تصور عموم مردم ماه رمضان و صفر اصلا جزء ماه‌های حرام نیستند. ماه‌های حرام عبارتند از رجب، محرم، ذالقعده و ذالحجه. ثانیاَ در ماه‌های حرامی که از آنها نام برده شد به اندازه ثلث دیه ماه عادی به دیه اضافه خواهد شد. سوماَ این افزایش فقط در صورتی برقرار خواهد شد که حادثه پیش آمده منجر به فوت در ماه‌های حرام شود. یعنی اگر شما تصادفی کنید و یا در حادثه‌ای موجب نقص عضو و از کار افتادگی شخصی شوید افزایش دیه به هیچ عنوان اعمال نخواهد شد. پس شرط افزایش دیه فوت در ماه‌های حرام نام برده شده است. از طرف دیگر حادثه و فوت باید همزمان در ماه حرام رخ دهد تا افزایش دیه محاسبه شود. به طور مثال اگر با فردی در ماه حرام تصادف کرده باشید و بعد آن شخص به کما برود و در ماه دیگری غیر از ماه حرام فوت شود و برعکس دیه آن فرد با ماه عادی تفاوتی نخواهد داشت.
عدم تمدید گواهینامه به منزله نداشتن گواهینامه است
از قدیم بزرگترها برای اینکه جوانان را بترسانند و آنها را بعد از گرفتن گواهینامه ملزم به رعایت قوانین کنند از ساختن داستان‌های تخیلی قانونی استفاده می‌کردند. یکی از این داستان‌ها این بود که اگر اعتبار گواهینامه‌ات تمام شود و آن را تمدید نکنی مثل شخصی هستی که انگار از اول گواهینامه نداشته است. البته که تمدید گواهینامه کاری واجب است و عدم تمدید آن تنبیهاتی را به دنبال دارد اما آنطور که بزرگترها می‌گویند نیست. واقعیت ماجرا این است که اگر اعتبار گواهینامه تمام شود فرد ملزم به تمدید آن است و در صورت رانندگی با گواهینامه تاریخ مصرف گذشته جریمه خواهد شد اما باید بدانیم که این موضوع مانند رانندگی بی گواهینامه نیست زیرا به موجب ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی، رانندگی بی گواهینامه می‌تواند از دو تا ۶ ماه حبس داشته باشد.
دختر مجرد تا ازدواج برای خروج از کشور نیاز به اجازه پدر دارد
یکی دیگر از داستان‌های تخیلی که اکثر خانواده‌های مرد سالار و سنتی برای نگه داشتن دختران خود در خانه از آن استفاده می‌کردند این بود که دختر تا زمانی که ازدواج نکند حق گرفتن گذرنامه و خروج از کشور را ندارد. این خانواده‌ها که اکثرا شعار «اینجا خونه باباته و بذار هر وقت شوهر کردی هر کاری دوست داشتی انجام بده» را سر لوحه رفتار با دختران خود قرار می‌دادند و با ساختن این داستان‌های تخیلی مانع خروج دخترشان از کشور می‌شدند. در صورتیکه طبق بند اول ماده ۱۸ قانون گذرنامه دختران مجرد که به هجده سال تمام رسیده‌اند برای خروج از کشور نیاز به اجازه پدر ندارند. ولی باید بگوییم که پدر در هر زمان که بخواهد می‌تواند مانع خروج دخترش از کشور شود.
تعیین و اخذ وثیقه به وسیله ضابطان قضایی در کلانتری و آگاهی
همه ما بارها در فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها دیده‌ایم که ضابطان قضایی در کلانتری و آگاهی متهم را با گرفتن قرار وثیقه آزاد کرده‌اند. اما باید بدانید که این موضوع فقط زاییده خیال کارگردان و فیلمنامه‌نویس است و وجاحت قانونی ندارد. در قانون ضابطان قضایی که در کلانتری و آگاهی‌ها فعالیت می‌کنند حق گرفتن وثیقه ندارند زیرا تعیین میزان وثیقه و طی کردن مراحل قانونی در دادسرا با دستور مقام قضایی صورت می‌گیرد و همچنین گرفتن استعلام ثبتی و کارشناسی قیمت ملک هم موضوع قابل توجهی است.
دیه اقلیت‌های دینی با دیه یک مسلمان برابر نیست
یکی از داستان‌های غم‌انگیز تخیلی حقوقی که از گذشته در باور عموم ریشه دوانده و گاه موجب ناراحتی دیگر اقلیت‌های دینی از مسلمانان شده است بحث دیه اقیلت‌های دینی با دیه یک فرد مسلمان است که قطعا داستان اشتباهی است. پیشتر تا سال ۱۳۷۰ ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی فقط دیه مقتول مسلمان را مشخص کرده بود و درباره دیه غیرمسلمان ساکت بود. در سال ۱۳۷۰، در تبصره دوم این مادّه، تعیین میزان دیه اقلیت‌های دینیِ رسمی به نظر ولیّ امر موکول شد. با توجه به ابهام موجود و مشکلات اجرایی آن، مجمع تشخیص مصلحت نظام در ۶ دی ۱۳۸۲ دیه اقلیت‌های دینی شناخته شده را با دیه مسلمان برابر دانست و با تصویب این قانون یک خط قرمز بر این باور غلط کشید.
تصادف منجر به مرگ بدون همراه داشتن گواهینامه قتل عمد است
اولین موضوعی که برخی از ما بعد از گرفتن گواهینامه از پدر و مادر خود شنیده‌ایم این است که «هیچوقت بدون گواهینامه رانندگی نکن. همیشه گواهینامه همراهت باشد چون اگر خدای نا کرده تصادف کنی و کسی را بکشی مرتکب قتل عمد شده‌ای» این داستان به هیچ وجه صحت ندارد و تصادف فردی که گواهینامه همراه ندارد مصداق قتل عمد نیست. گرچه همراه داشتن گواهینامه همیشه الزامی است و باید بدانیم فردی که بدون گواهینامه رانندگی کرده است قطعا مرتکب جرم شده است و از طرف دیگر اگر فرد بدون همراه داشتن گواهینامه تصادف کند و موجب فوت دیگری شود علاوه بر پرداخت دیه، مدت دو سال حبس برای او در نظر گرفته خواهد شد. اما اینکه مرتکب قتل عمد شده باشد باوری غلط است.
مرخصی در زمان حبس جزو مدت محکومیت حساب نمی‌شود
زندانیان در زمان محکومیت خود امکان دارد که مدتی را برای دیدن خانواده خود به مرخصی بروند. البته این شامل همه جرایم و همه زندانی‌ها نخواهد شد. بسیاری از زندانیان بر این باورند که اگر در زمان محکومیت خود مرخصی بگیرند، مدت زمان مرخصی در محکومیت آنها حساب نخواهد شد در صورتیکه مطابق قانون مدت مرخصی زندانیان جزء مدت محکومیت آنها محسوب می‌شود اما در صورت غیبت، ایام غیبت جزء مدت محکومیت محاسبه نمی‌شود و چنانچه زندانی پس از اعطای مرخصی غیبت کند، علاوه بر مجازات قانونی برای بار اول به مدت ۶ ماه و برای بار دوم یک سال و برای نوبت سوم تا پایان مدت محکومیت از مرخصی محروم خواهد شد و در صورتی که زندانی پس از پایان مرخصی به زندان مراجعه نکند و به وسیله مأموران دستگیر و تحویل زندان شود تا پایان مدت محکومیت از مرخصی محروم خواهد شد.
مجازاتی به نام ابد و یک روز
اکثر ما با دیدن فیلم ابد و یک روز ساخته سعید روستایی با این واژه آشنا شده‌ایم اما باید بدانیم که این اصطلاح به طور کل اشتباه است و جالب است بدانید ما مجازات ابد و یک روز در قانون‌های جزایی نداریم. این یک اصطلاح غیر قضایی و عمومی است و استفاده از آن اشتباه است. معمولا عموم مردم وقتی می‌خواهند بگویند حبس و مجازاتی قابل تبدیل و تخفیف نیست از واژه ابد و یک روز استفاده می‌کنند اما لازم است بدانید که این موضوع جایگاهی در قانون ندارد.
نظرات کاربران
نظرات کاربران