معرفی فیلم «تو هرگز واقعاً اینجا نبودی» (لین رمزی، ۲۰۱۷) | خونسرد و خشن

لین رمزی از آن دسته فیلمسازانی است که طرفدارانش را در یک انتظار چند ساله برای دیدن فیلم بعدی­‌اش نگه می­‌دارد. در بین باید دربارهٔ کوین حرف بزنیم و  تو هرگز اینجا نبودی شش سال فاصله افتاده است که اگرچه با همهٔ تغییراتی که در میان این دو فیلم دیده می‌­شود علاقهٔی اولیهٔی رمزی یعنی طرح داستا‌ن‌هایی روانشناختی را می‌­توان به خوبی مشاهد کرد. تو هرگز اینجا نبودی با بازی خواکین فینیکس توانست تا پس از اکران در جشنوارهٔ کن جایزهٔ بهترین بازیگر مرد و بهترین فیلمنامه را (به طور مشترک با کشتن گوزن مقدس) به دست آورد. فیلم اگرچه نتوانست در اکران به خوبی ظاهر شود اما حال و هوای منحصربه‌فردش به گونه‌­ای است که هر بیننده‌­ای را تا پایان با خود همراه می‌­کند. تو هرگز اینجا نبودی توانست از سایت راجر ایبرت به امتیاز ۴ از ۴ دست پیدا کند. علاوه بر آن امتیازات ۸۹ سایت راتن تومیتوز و ۸۴ سایت متاکریتیک نشان از یک اکشن روانشاختی نفس‌گیر و بحث‌برانگیز دارد.

شاید اولین چیزی که می­‌توان دربارهٔ تو هرگز اینجا نبودی گفت، شباهت کلی داستان با فیلم به‌یادماندنی راننده تاکسی ساختهٔ مارتین اسکورسیزی است. شهر نیویورک، سیاستمداران فاسد، دختری نوجوان که باید نجات داده شود و در نهایت قهرمانی عجیب و غریب که به تنهایی نقش یک ناجی را ایفا می­‌کند. جو با بازی خواکین فینیکس یک سرباز از جنگ برگشتهٔ­ (عراق یا افغانستان) میانسال است که به همراه مادر پیرش در نیویورک زندگی می‌کند. او با همکاریِ دوست وکیلش با بازی جان مکلری به ثروتمندانی که فرزندانشان گم شده­‌اند سرویس می‌­دهد. در واقع او بدون هیچ گونه ردپایی، تنها با یک چکش و مقداری چسب نواری پهن، در تاریکی شب به سراغ هدف­‌های ازپیش‌تعیین‌شده‌­اش می‌­رود و آنان را بدون کوچکترین ترحمی از پا در می‌­آورد.

همه ­چیز به نظر به حرفه­‌ای‌ترین شکل ممکن اتفاق می‌­افتد اما فیلم با یک تصویر شوکه‌کننده آغاز می‌­شود. جو با کشیدن یک پلاستیک روی سرش در حال خفه کردن خودش است و در خلال به شماره افتادن نفس‌­هایش خاطراتی فراموش‌نشدنی از کودکی را به یاد می‌­آورد که پدرش به قصد کشت مادرش را کتک می‌­زند. این صحنه­‌های خشونت‌­بار و وحشیانه تا خاطراتی از جنگ و کشته شدن آدم­‌های غیرمسلّح هم ادامه پیدا می‌­کند. به طور کلی می­‌توان گفت فیلم از یک کشمکش قوی درونی و یک کشمکش بیرونی نفس­‌گیر بهره می‌­برد.

خواکین فینیکس با آن ریش­‌های بلند و بدن ورزیده و زخم‌خورده‌­اش به خوبی از پس ارائهٔ نقشی پرتضاد بر آمده است. آدم‌کشی بی‌­رحم که به غیر از لت و پار کردن آدم‌هایی که به او جمله می‌­کنند، در دیگر صحنه‌­ها­ی فیلم بسیار آرام و خون‌سرد است. رفتار محبت‌آمیزش با مادر پیرش، و توجهش برای زنانی که مورد خشونت واقع شده­‌اند کنش­‌هایش را بیش از پیش عینی و متناقض می‌­کند. با توجه به آن حجم از خشونت و خون، جو شخصیتی آرام و کم‌حرف دارد که تنها هدفش در زندگی نگهداری از مادر پیرش است.

لین رمزی که سابقاً در دانشگاه ادینبورو عکاسی خوانده است، علاقهٔ خاصی به پرداخت پرجزئیات و ارائهٔ تصاویری عکاسانه دارد. او ترجیح می‌­دهد تا با نشان دادن هرچه بیشتر تصویر (مخصوصاً نماهای بسیار نزدیک) و کم کردن دیالوگ، حال و هوایی ویژه و مختص به خودش را به تماشاگر نشان دهد. شیوه­ٔ نشان ندادن کنش­‌های خشن و زدوخوردهای داستان برخلاف فیلم‌­های مرسوم، باعث شده است تا رمزی بتواند به فرمی تصویری دست پیدا کند که به همان اندازه خشونت و زشتی‌­های پنهان را به مخاطب منتقل می‌کند. فرمی که به خوبی حال و هوای یک نیویورک تا گردن در کثافت را به نمایش می­‌گذارد.

 اگرچه درونی‌­ترین مشکلات قهرمان فیلم در کنار به رخ کشیدن جامعهٔ سیاسی فاسد آمریکا، جنبه­‌های روانشناختی فردی را علاوه بر نقد اجتماعی به نمایش می‌­گذارد. خشونت در خانواده، خشونت در جنگ، خشونت در بین سیاستمدارن. موسیقی وهم‌انگیز جانی گرین­وود هم به این حس و حال فیلم دامن زده است. کیفیت این شکل از فضاسازی را شاید بتوان به کشیدن چنگال بر سطحی صاف تشبیه کرد که همه­‌جور حس زننده و تحمل نشدنی­‌ای را به مخاطب منتقل می­‌کند. خوشبختانه مخاطب زودرنج می‌­تواند از این قضیه که فیلم تنها ۹۰ دقیقه طول خواهد کشید خوشحال باشد.

تو هرگز اینجا نبودی از آن دسته فیلم‌­های اکشنی است که به دور از هرگونه تدوین سریع و ریتم بالا، در نمایش خونسردانهٔ آرامش از خشونت و خون، مخاطب را میخکوب می‌­کند. فیلم به هیچ عنوان انتخاب مناسبی برای یک دورهمی خانوادگی یا تماشای فیلمی که بتواند حالتان را بهتر کند نیست. فیلم آشکارا از قواعد مرسوم امروزی سینمای اکشن فاصله می‌­گیرد تا بتواند تأثیر مخرب و غم‌آلود جهانی را که شخصیت‌­های فیلم در آن زیست می­‌کنند پس از تیتراژ در مخاطبش باقی بگذارد.