حمایت از قربانیان آزار جنسی در محیط کار چگونه است؟

زنان نیز مانند مردان باید از امینت در زمان کار و در محل اشتغال خود بهره‌مند باشند. اما تأمین این امنیت به عهده‌ قوانین کار و قوانین درون سازمانی،  دستگاه قضایی و  نظارت و همراهی مدیران برای تأمین امنیت کارکنان خود است. از جمله مواردی که احساس امنیت زنان در محل کار را خدشه‌دار می‌کند، نابرابری جنسیتی و خشونت جنسی علیه آنان است. تحقیقات بسیاری نشان می‌دهند که نابرابری و خشونت جنسی در محل کار بسیار فراگیر است و امروزه با افزایش زنان شاغل و اشتغال آن‌ها به فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی، اهمیت پرداختن به این مسأله را دوچندان می‌کند.

انوع آزار جنسی

آزارهای جنسی را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم‌ کرد. دسته‌ اول آزارهای کلامی است که شامل گفتن داستان‌ها، شوخی‌ها و طنزهای جنسی، پرسیدن سؤالاتی در مورد زندگی شخصی یا جنسی افراد، کنایه‌های جنسی در گفتار، اظهار نظر جنسی در مورد ظاهر و لباس و زیبایی زن، ارائه‌ پیشنهاد یا دعوت جنسی ناخواسته و اصرار بر ادامه ارتباط خارج از فضای کار است.  دسته‌ دوم آزارهای غیرکلامی است که شامل نگاه‌های هیز و شهوت آلود، چشم چرانی، چشمک زدن و نشان دادن تصاویر نامناسب جنسی می‌شود. و دسته سوم شامل آزارهای فیزیکی، لمس کردن ناجور و نامناسب بدن، دست و …، نوازش کردن، نزدیک شدن زیاد به زن در موقع کار و  برخورد جنسی با زور است.

آثار منفی احساس ناامنی در محیط کار

احساس ناامنی در محیط کار و تجربه‌ آزار جنسی در آن و یا ترس از وقوع آزارجنسی باعث بروز اثرات منفی بر روان زنان مانند افسردگی، اضطراب و یا خشونت می‌شود. در این وضعیت آزار جنسی، زنان را از به کارگیری توان بالقوه خود بازمی‌دارد و آن‌ها از محل کار خود دور می‌راند و به هرچه مسلط‌تر شدن مردان بر فضای سازمانی  کمک می‌کند و حضور زنان کم‌رنگ‌تر می‌شود. در واقع آزارگران برای هر چه بیشتر کردن تسلط مردانه بر فضای کار به آزار جنسی زنان می‌پردازد و در واقع در بازی قدرت دست برتر را پیدا می‌کنند. این آزارها معمولا از سمت کارمندان رده بالاتر متوجه کارمندان زیردست می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و در چنین فضایی لزوم وجود قوانین حمایت از قربانی آزار جنسی اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند. قوانینی که فرد قربانی بتواند فارغ از رده‌های سازمانی، از آزارگر شکایت کند و مدیریت سازمان محل اشتغال فرد و یا دستگاه قضایی از قربانی حمایت کنند. تنها در صورت وجود قوانین و مکانیزم‌های نظارتی است که می‌شود به کاهش آزارهای جنسی در محل کار کمک کرد.

قوانین کشورهای مختلف درباره آزار جنسی چه می‌گوید؟

در اینجا می‌خواهیم با مرور قوانین حمایت از قربانی‌های آزار جنسی در محیط کار در کشورهای مختلف، به آگاه شدن افراد از این قوانین و نحوه‌ حمایت آن‌ها از قربانیان کمک کنیم. دانستن این قوانین به مدیرعامل‌ها، مشاوران و مدیران منابع انسانی و تمام مسئؤولان در سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی کمک می‌کند که امنیت محیط کار خود را بیش از پیش افزایش دهند و در نتیجه به بالا بردن اعتبار سازمان خود و افزایش بازدهی عملکرد کارکنانشان  دست یابند.

قوانین اتریش در حمایت از قربانیان آزار جنسی در محیط کار

در قانون مدنی اتریش ذکر شده است تماس جسمی بر خلاف خواست کارمند، یا تکرار درخواست های جنسی، شوخی‌های جنسی، یا کلمات و جملات با ماهیت جنسی، به معنای تعرض جنسی تلقی می‌شود. ممکن است فرد متخلف، کارفرما یا کارمند یا اشخاص دیگر مانند مشتری یا شریک تجاری باشند. در این صورت قربانی با ارائه مدارک اولیه به دادگاه شکایت خود از فرد متهم را آغاز می‌کند. جالب است که بدانید اگر کارفرما در اجرای عکس العمل مناسب، جلوگیری از تعرض یا در محافظت از کارمندان مقصر تلقی شود به عنوان مجرم باید پاسخگو باشد. بنابراین در اتریش کارفرما موظف است که امنیت کارکنانش را تأمین کند یا در صورت بروز تعرض اقدامات مناسب و پیشگیرانه از بروز مجدد آزار را انجام دهد.

قوانین بلژیک در حمایت از قربانیان آزار جنسی در محیط کار

بر اساس تعاریف حقوقی در بلژیک اذیت و آزار جنسی، به معنای هر نوع رفتار کلامی یا غیر کلامی یا تماس جسمی ناخواسته، با هدف برقراری رابطه جنسی و یا در اثر به خطر انداختن کرامت انسانی و ایجاد محیطی ارعاب آور، تحقیر و توهین آمیز است. مثال‌هایی که در قانون کار بلژیک به عنوان آزار و اذیت جنسی تلقی شده شامل مواردی است که کارفرما درخواست پوشش نامناسب از کارمندان داشته است، و در صورت رد درخواست از پرداخت حقوق کارمندان امتناع می کند و یا اینکه بصورت نامناسبی درباره کارمندان خانم صحبت کند.

بر اساس قوانین بلژیک کارفرمایان موظف هستند که از بروز خطرات روانی – اجتماعی از جمله آزار جنسی در محیط کار پیشگیری کنند و فضایی را برای کارمندان شکل دهند که بتوانند خطرات و یا تهدیدات جنسی و یا روانی را گزارش دهند. در راستای این قانون از لحظه‌ای که شکایت رسمی توسط کارمند به دلیل تعرض جنسی غیر قانونی ثبت می‌شود، کارمندان و شاهدان در برابر عمل تلافی‌جویانه (انتقام) نسبت به مجرمین پشتیبانی می‌شوند.کارمندان فقط باید نشانه‌های تعرض جنسی را ثابت کنند. هیچ گونه گواهی خاص و ویژه‌ای برای ارائه توسط آن‌ها لازم نیست. مسؤولیت اثبات دروغ یا صحت تعرض جنسی به عهده‌ کارفرما است. او موظف به اثبات عدم وقوع آزار و اذیت جنسی است.

قوانین کرواسی در حمایت از قربانیان آزار جنسی در محیط کار

در قوانین کرواسی آزار جنسی شامل  هرگونه رفتار کلامی، غیرکلامی، یا جسمی ناخواسته با هدف یا تأثیر بر کرامت فرد و یا ایجاد محیط ارعاب آور، خصمانه و تحقیرآمیز می‌شود.  و مجرمان جریمه‌های بسیار سنگینی را باید بپردازند و جریمه‌های افراد حقوقی تقریباً ۱۰ برابر افراد حقیقی است. همچنین قانون مجازات بیان می‌کند در صورت توهین، تحقیر یا سؤاستفاده یا اختلال در کار دیگری، که منجر به اختلال در سلامت کارمند می شود، مجرم می‌تواند تا ۲ سال مجازات حبس را متحمل شود.

قانون کار در کرواسی تعریف مشخصی برای تعرض جنسی در محل کار ارائه نمی‌دهد اما این وظیفه کلی کارفرما است که از شأن و کرامت کارمندان را  در طول ساعات کاری در برابر کارفرمایان، کارمندان دیگر، همکاران و ارباب رجوع محافظت کند.

قوانین فنلاند در حمایت از قربانیان آزار جنسی در محیط کار

بر اساس قانون ایمنی و بهداشت شغلی فنلاند، کارمندان موظف‌اند از هرگونه آزار و اذیت جنسی و رفتارهای نامناسب نسبت به سایر همکاران خود اجتناب کنند. همچنین کارفرمایان موظف‌اند تمهیدات لازم در راستای محافظت از سلامت و امنیت کارکنان در ساعات کاری در نظر بگیرند. آنها موظف‌اند در صورت مشاهده یا اطلاع از هرگونه آزار و اذیت جنسی در محل کار، اقدامات پیشگیرانه را اجرا کنند. وظیفه نظارت کلی و فردی بر محیط کار بر عهده کارفرما است.

علاوه بر مجازات کیفری متخلف، بر اساس قوانین فنلاند، تخلف در ایمنی کار به عنوان یک جرم محسوب می شود، و به موجب آن در صورت اثبات عمدی اتهام یا سهل انگاری‌، کارفرما یا نماینده وی به حداکثر یک سال حبس محکوم می‌شوند.

قوانین یونان در حمایت از قربانیان آزار جنسی در محیط کار

بر اساس  قانون پیروی از اصل کلی قانون کار یونان، کارفرما موظف به محافظت از نیروی کار خود در برابر هرگونه اقدام مضر است. بنابراین حتی اگر قانون خاصی در رابطه با آزار و اذیت جنسی در محیط کار وجود نداشته باشد، قانون کار یونان شامل اصول اساسی محافظت از کارکنان در برابر هرگونه اقدام خطرآفرین و مضر است.

در قوانین یونان بر اجرای اصل فرصت‌های برابر و برخورد برابر زن و مرد در امور اشتغال و کار تاکید شده است. بر اساس این قانون، کارمند باید از آزار و اذیت جنسی توسط کارفرما، یا نمایندگان با موقعیت شغلی بالاتر و یا همکارانش محافظت می‌شود.