سهام عدالت و پرسش‌هایی که دربارهٔ آن داریم

وقتی حرف از سهام عدالت می شود، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد بهره‌مندی اقشاری از مردم از سهام مجموعه‌های بزرگ دولتی است. در دولت نهم بود که از طریق شرکت‌های تعاونی عدالت استانی، سهامی تحت عنوان سهام عدالت به مشمولان آن واگذار شد. دولت، هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرد و بنا بر طرح «سهام عدالت»، بخشی از سهام شرکت‌های دولتی معین، به قشرهای کم‌درآمدتر فروخته شد.

واگذاری اولیهٔ سهام عدالت

در مرحله اول، واگذاری سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد. ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروه‌های کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت شود. در همان سال ۱۳۸۵ بعد از تفسیر تازه‌ای که از اصل ۴۴ قانون اساسی شد، دولت اجازه یافت تا ۸۰ درصد سهام کارخانجات و بنگاه‌های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کند که تا آن زمان بنابر قانون اساسی باید در اختیار دولت می‌بود. با تفسیری که از اصل ۴۴ صورت گرفت دولت اجازه یافت تا سهام شرکت‌های بزرگ نظیر خودروسازی‌ها، فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاه‌ها، مخابرات و نفت گاز را واگذار کند. با این مجوز تازه، واگذاری‌های شرکت‌های دولتی سرعت گرفت؛ هر چند کارشناسان اقتصادی می‌گویند در این مدت بخش عمده‌ای از شرکت‌ها به سازمان‌ها و نهادهای شبه دولتی و «خصولتی» واگذار شد و سهم واگذار شده به بخش خصوصی ناچیز بوده ‌است.

آزادسازی سهام عدالت به زبان ساده

آزادسازی سهام عدالت طی تصمیمات اخیر دولت مبنی بر اینکه شرکت اقشار مردم در بازار سرمایه و بورس بیشتر از قبل شود، صورت می‌گیرد. این عبارت به این معنی است که سهام‌ عدالت که در سال‌های گذشته به مردم و اقشار کم‌درآمد تخصیص یافته، حالا با عملی شدن طرح آزادسازی وارد بازار سرمایه و بورس می‌شود.

محاسبهٔ سود سالانه سهام پس از آزادسازی

پس از آزادسازی سهام عدالت ۹۹ کسانی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، سودی که از سهام ۳۶ شرکت بورسی به دست می‌آید را مانند دیگر فعالان عادی بورس دریافت خواهند کرد. همچنین بابت آن ۱۳ شرکت غیربورسی فعال در سهام عدالت نیز سود سهام شرکت سرمایه‌گذاری استانی به آنها تعلق خواهد گرفت.

در مورد کسانی که روش غیرمستقیم را برگزیده‌اند، سود سهام‌شان از طریق شرکت سرمایه‌گذاری استانی دریافت خواهد شد، درست مانند قبل از آزادسازی سهام‌های عدالت.

چگونگی روش مستقیم آزادسازی سهام عدالت

در روش مستقیم آزادسازی سهام عدالت و سهامداری، مالکیت و مدیریت سهام عدالت بدون هیچ‌گونه واسطه به خود فرد سهام‌دار منتقل می‌شود. یعنی در این روش مستقیم مسوولیت مدیریت، حفظ و نگهداری از سهام بر عهده خود سهام‌دار است.

فروش سهام عدالت

در پاسخ به این سوال که آیا امکان فروش سهام عدالت ۹۹ وجود دارد یا خیر باید گفت که پاسخ هم بله است و هم خیر. یعنی به زبان ساده‌تر مردم برای فروش سهام خود می‌توانند به شبکه گسترده بانکی کشور مراجعه کنند. این روش علاوه بر گسترده بودن و آسان بودن، و قابل اعتماد نیز هست. اما که اگر قصد فروش وکالتی سهام عدالت خود را دارید، همین جا دست نگه دارید! در فروش وکالتی، عده‌ای سعی می‌کنند به مبلغی بسیار کمتر از ارزش واقعی، سهام عدالت شما را خریداری کنند؛ در صورتی که در سال آتی با عملی شدن آزادسازی سهام عدالت، می توانید با ارزش‌های بسیار بیشتری از سهام‌تان بهره ببرید.

بهتر است تا زمان رسیدن خبر موثق برای خرید و فروش سهام از طرف دولت و خبرگزاری‌های معتبر، هیچ گونه اقدامی در راستای فروش سهام عدالت خودتان چه به صورت کلی و چه به صورت وکالتی نکنید.

ارزش سهام عدالت ۹۹

به نظر می‌رسد، ارزش سهام عدالت و اینکه این سهام چقدر می‌ارزد نسبت به مبلغ اولیه آن ۸ برابر شده است. این یعنی اینکه با توجه به برآورد سال ۸۹ که سهام عدالت برای افراد عادی ۵۳۰ تومان ارزش‌گذاری شده بود، سهام عدالت به مبلغ یک میلیون تومان ارزش‌گذاری می‌شود. پس بر این اساس سهام عدالت افراد عادی ۴ میلیون تومان و سهام عدالت افراد تحت پوشش ۸ میلیون تومان می‌ارزد. اما توجه داشته باشید که از طرف برخی کارشناسان و متخصاصان بازارهای بورسی مقدار ارزش سهام عدالت بیشتر نیز هست و آن‌ها قیمت‌های بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون نیز بر روی این سهام‌ها گذاشته‌اند.

با همه این‌ها باید تا بهمن‌ماه امسال صبر کرد تا به طور کامل و دقیق مشخص شود که میزان سود سهام عدالت ۹۹ چقدر خواهد بود و این میزان هم بر اساس گزارش‌های حسابرسی و در مجمع عمومی شرکت‌ها مشخص خواهد شد.

به زودی و با توجه به اعلام آمادگی چند بانک، این اقدام به مرحله اجرا برسد.

کارت اعتباری سهام عدالت

به منظور جلوگیری از تصمیمات هیجانی مشمولان سهام عدالت در راستای فروش سهام خود، شورای پول و اعتبار تصمیم گرفت به دارندگان سهام عدالت، کارت اعتباری اختصاص دهد. به دنبال چنین تصمیمی، مشمولان سهام عدالت می‌توانند از طریق نظام بانکی تا سقف ۵۰ تا ۶۰ درصد از ارزش دارایی سهام عدالت خود، کارت اعتباری دریافت کنند و با استفاده از آن می‌توانند با مراجعه به مراکز خرید، به صورت اعتباری خرید کنند، براساس این طرح، مشمولان سهام عدالت تا یک‌سال فرصت دارند وجه را به بانک تسویه کنند. این کارت‌ها به زودی در هفته‌های آینده در اختیار سهام‌داران قرار خواهد گرفت.

سهام عدالت در بورس

در گام اول برای فروش سهام عدالت در بورس، دارندگان این سهام باید نسبت به اعلام مالکیت سهام از طریق سامانه سهام عدالت اقدام کنند. در حال حاضر سهام عدالت تنها به افراد اختصاص داده شده اما آنها امکان مدیریت و خرید و فروش سهام را ندارند و عملا بلوکه هستند و مدیریت آنها در دست دولت قرار دارد و دولت نیز سالانه سود عایدی را بین سهامداران توزیع می‌کند که آخرین واریز سود سهام عدالت در اسفند ۹۸ اتفاق افتاد. برای مالکیت سهام عدالت ابتدا وارد سایت سهام عدالت به نشانی  samanese.ir شوید. پس از تعیین مالکیت سهام عدالت خود به روش سهام داری مستقیم، درواقع شما به سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده‌اید که تمایل دارید مدیریت سهام در دست خودتان قرار گیرد. شما باید در سامانه سجا عضو شوید. سامانه سجام یک سامانه جامع اطلاعات اقتصادی است و همه افرادی که تمایل به خرید و فروش سهام در بورس دارند حتما باید در آن ثبت‌نام کنند و احراز هویت شوند.

ثبت نام در سامانه

برای ثبت نام در سامانه سجام باید به سایت sejam.ir بروید و با انتخاب گزینه «ثبت نام در سجام» تمام اطلاعات خواسته شده شامل اطلاعات فردی مانند کد ملی، شماره شناسنامه، محل سکونت، تحصیلات، اطلاعات بانکی و … را به صورت کامل و دقیق وارد کنید و در پایان کد رهگیری را دریافت کنید.

پس از تکمیل ثبت نام در سجام نیاز به احراز هویت شما وجود دارد و این مرحله حتما باید حضوری و از طریق انگشت نگاری انجام شود. لذا دارندگان سهام عدالت با کد رهگیری خود باید به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند و در آنجا با پرداخت ۱۵ هزار تومان کارتایید هویت خود را انجام دهند. در صورت نهایی شدن، اطلاعات شما از طریق دفتر پیشخوان برای سامانه سجام ارسال می‌شود. پس از این، مدتی زمان می‌برد تا نتیجه تایید هویت شما در سامانه سجام اعلام شود و این روزها با توجه به درخواست‌های زیاد برای ثبت‌نام در سامانه سجام قدری فرایند آن طولانی‌تر شده است.

دریافت کد بورسی

همه افراد برای فعالیت در بازار بورس و خرید و فروش سهام باید کد بورسی داشته باشند. کد بورسی از طریق سازمان بورس اوراق بهادار و واسطه کارگزاری‌ها صادر می‌شود؛ بنابراین باید از طریق یکی از کارگزاری‌های موجود نسبت به ثبت‌نام و دریافت کد بورسی خود اقدام کنید. ثبت‌نام در بورس در برخی کارگزاری‌ها به صورت آنلاین و سایتی انجام می‌شود که البته با توجه به شرایط کرونا توصیه می‌شود این روش را پیش بگیرید.

عرضه در بازار سرمایه

پس از طی کردن همه مراحل شما امکان فروش سهام عدالت خود در بورس را پیدا می‌کنید و لازم است با نا کاربری و رمزی که کارگزاری در اختیار شما قرار داده وارد صفحه معاملاتی خود شده و با قیمیتی که مد نظرتان است سهام عدالتتان را عرضه کنید. پس از فروش سهام عدالت در بورس، مبلغ آن به حساب کاربری شما در کارگزاری منتقل می‌شود و اگر قصد دریافت آن را دارید باید گزینه دریافت وجه نقد را در صفحه بورسی خود انتخاب و پس از وارد کردن مبلغ، گزینه تایید را بزنید. پس از آن ظرف ۲۴ ساعت یعنی (یک روز کاری) مبلغ به حساب شما منتقل می‌شود.

مبلغ سهام عدالت شما به حسابی واریز می‌شود که در مراحل ثبت‌نام به عنوان حساب بانکی اصلی خود به کارگزاری معرفی کرده‌اید.

سهام عدالت متوفیان

درباره سهام عدالت افراد فوت شده هم باید بدانید که سهام عدالت متوفیان به وراث آنها اختصاص می‌یابد. شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اعلام کرده است که، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از وراث متوفیان دارنده سهام عدالت، باید در انتظار اخبار و اطلاعیه‌های این شرکت درخصوص انتقال سهام عدالت بوده و به آنها توجه کنند. وراث فوت‌شدگان می‌توانند با مراجعه به سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به صورت آنلاین از طریق میز خدمت، گواهی حصر وراثت را در سامانه بارگذاری کنند و شرکت سپرده‌گذاری بعد از استعلام مدارک، سهام عدالت را بین وراث تقسیم می‌کند.